In het leger van Napoleon
DrentheToen
De afbeeldingen hieronder zijn van een lezing over soldaten uit Drenthe in het leger van Napoleon in Odoorn van 18 januari 2017 en van het programma DrentheToen van Sophie Timmer op zondag 22 januari 2017.
Onder canton Dalenvindt u een lijst met namen van Drentse soldaten uit de voormalige gemeenten Borger, Coevorden, Dalen, Emmen, Odoorn, Oosterhesslen, Roswinkel, Schoonebeek, Sleen en Zweeloo. Binnenkort op deze website een totale lijst van Drentse mannen die in de jaren 1811-1814 in het Franse leger vochten, vrijwillig en gedwongen.
Drentse jongemannen in het Franse leger in de jaren 1812-1813
De winter van 1794-1795 staat als een strenge winter bekend. Vanaf 16 december 1794 vroor het. Tijdens de jaarwisseling was de temperatuur -4 graden C. In de eerste week van januari 1795 vroor het zelfs -10 graden C. Tot eind februari 1795 hield de vorst aan. Over de bevroren grote rivieren trokken Franse troepen van generaal Pichegru de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden gemakkelijk binnen.
In februari 1795 werden de noordelijke gewesten bezet. Deze bezetting zou tot 1813 voortduren.
Afbeelding: Jan Hulswit (1766-1822), Winters tafereel in Drenthe in 1795, krijt en aquarel, 22x31, Drents Museum, Assen. Op deze tekening staan Franse soldaten die in de winter van 1794-1795 ons land binnenvielen.
De vroegere autonome buurschappen en kerspelen in het ‘Lantschap Drenthe’ werden, zeker na 1806, met orders en instructies van bovenaf overspoeld. Veel werk kregen de maires (burgemeesters) met de invoering van de burgerlijke stand, waar geen financiële vergoeding tegenover stond. De invoering van het Franse belastingsysteem leidde tot een verhoogde belastingdruk bij de bevolking.
De grootste onrust ontstond door de invoering van de conscriptie of dienstplicht in februari 1811. Het leidde tot verzet. In Hoogeveen kwam het tot ordeverstoringen; in Vries gooiden opgeroepenen voor de zeemacht talloze ruiten in, in Meppel werd het nodig geacht de tapperijen op een vroeg uur te sluiten en in Zuidlaren werd vanaf de kansel tegen ordeverstoringen gepreekt.
Afbeelding: Tekening van Jacob Ernst Marcus (1774-1826) uit 1812 met een wandelende boerin, een spittende boer en op de achtergrond Franse soldaten op zoek naar deserteurs.
Op een bevolking van ruim 2 miljoen mensen moesten ongeveer 15.000 jongemannen in het Franse leger dienen tijdens de tocht naar Rusland in 1812; vervolgens zouden nog eens een paar duizend jongemannen in het Franse leger in de strijd tegen de geallieerden in het Duitse Rijk meevechten.
Velen van hen keerden niet terug. Het aantal Nederlandse (militaire) slachtoffers was in de jaren 1811-1814 in absolute getallen, meer dan 10.000, en verhoudingsgewijs veel meer dan het aantal militaire slachtoffers in de Tweede Wereldoorlog (bijna 7.000 op een bevolking van ongeveer 9 miljoen).
Met deze website-pagina’s willen wij die vergeten mannen uit een moeilijke periode uit onze geschiedenis in herinnering brengen.
Afbeelding: Napoleon steekt de Berezina over. Olie op doek door January Suchodolski, 1866, Nationaal Museum Pozna?
Het ‘lantschap Drenthe’ was door de Franse overheerser ingedeeld bij het departement Westereems. Het oude Drenthe was in vier ‘cantons’ verdeeld. Elk ‘canton’ bestond uit een aantal ‘communes’ (gemeenten), de oude kerspelen.
‘Canton’ Assen - communes (gemeenten): Anloo/Annen, Assen, Eelde , Gasselte, Gasselternijveen, Gieten, Norg, Peize, Roden, Roderwolde, Rolde, Smilde, Vries en Zuidlaren.
‘Canton’ Dalen: communes (gemeenten): Borger, Coevorden, Dalen/Oosterhesselen, Emmen/Roswinkel/Schoonebeek, Odoorn en Sleen/Zweeloo.
‘Canton’ Hoogeveen: communes (gemeenten) Beilen, Dwingeloo, Hoogeveen, Ruinen, Westerbork en Zuidwolde.
‘Canton’ Meppel: De Wijk, Diever, Havelte, Koekange, Kolderveen, Meppel, Nijeveen, Ruinerwold, Vledder en Wapserveen.
Van de vet afgedrukte gemeenten zijn de jongemannen in Franse dienst inmiddels bekend. Door deze plaats aan te klikken krijgt u een nieuw venster met de namen en zo mogelijk afbeeldingen van jongemannen die in de jaren 1788 en 1789 zijn geboren en van wie een signalement bekend is.
Afbeelding: Kaart van het departement Westereems (1 januari 1811 - 29 maart 1814)